Rozpoczęcie przedszkola to wielkie wydarzenie nie tylko dla dziecka, ale także dla rodziców. Martwimy się, jak dziecko poradzi sobie z rozłąką i codziennymi zajęciami w przedszkolu.

Dla emigrantów dodatkowym zmartwieniem jest często nieznajomość systemu i języka. Znamy tylko polskie przedszkola i nie wiemy jak, funkcjonują one w Niemczech.

W poprzednim artykule pisałam o niemieckich przedszkolach, dziś natomiast chciałabym przybliżyć Wam temat adaptacji dziecka w przedszkolu według Modelu Berlińskiego.

Mam nadzieję, że pomoże Wam to spokojnie przejść przez czas  początki przedszkolnej przygody.

Na czym polega Model Berliński?

Model Berliński jest jednym z najstarszych i bardzo często stosowanym w Niemczech modelem adaptacji dziecka w przedszkolu i żłobku. Polega na bardzo uważnym, stopniowym zapoznawaniu się z nowym środowiskiem i opiekunami.

Model ten został  opracowany w latach 80. przez pedagogów Hansa-Joachima Laewena, Beate Andres i Évę Hédervari-Heller w berlińskim INFANS Institute for Applied Socialization Research/Early Childhood e.V.

Model berliński opiera się na dwóch założeniach:

1. Dobrze przeprowadzona faza adaptacji jest podstawą wszystkich kolejnych procesów edukacyjnych i rozwojowych.

2. Małe dzieci budują relację z dziećmi i opiekunami łatwiej, jeśli na początku towarzyszy im bliski krewny.

Według założeń Modelu Berlińskiego adaptacja dziecka powinna przebiegać w czterech fazach: faza podstawowa, próba separacji, faza stabilizacji i faza końcowa. W całym procesie aklimatyzacji wymagana jest aktywna współpraca rodziców lub innych opiekunów. Dlatego ważne, aby to wcześniej zaplanować i mieć na uwadze, że będziemy potrzebowali wolnego czasu.

Fazy adaptacji według Modelu Berlińskiego

Przed rozpoczęciem procesu adaptacyjnego odbywa się zwykle spotkanie informacyjne opiekuna z rodzicem. Podczas takiego spotkania nauczyciel wyjaśnia rodzicom jak, wygląda proces adaptacji dziecka. Rodzice mogą zadawać pytania lub informować wychowawcę o specjalnych potrzebach ich dziecka.

Faza I. Faza podstawowa
Trwa zwykle trzy dni. Dziecko pozostaje w tych dniach w przedszkolu od jednej do dwóch godzin. Przez cały czas pobytu towarzyszy mu rodzic albo opiekun. Przebywa jednak w tzw. „tle”. Jego zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa, podczas gdy wychowawca nawiązują wstępny kontakt z dzieckiem i starają się zainteresować je zabawą i ewentualnymi kontaktami z innymi dziećmi. Zwykle w tym okresie jeden i ciągle ten sam wychowawca zajmuje się dzieckiem. Ważne, aby dziecko nawiązało z nim więź i miało zaufanie do niego.
    
Faza II.  Próba separacji
W czwartym lub piątym dniu aklimatyzacji podejmuje się pierwszą próbę separacji. Ta krótkotrwała rozłąka z dzieckiem powinna być wykorzystana do oszacowania, ile czasu potrzeba na resztę aklimatyzacji. Rodzic zostaje w pokoju z dzieckiem przez kilka minut, po czym się żegna, mówiąc, że wróci za określony czas. Wychowawca opiekuje się dzieckiem i obserwuje jego reakcje:
    – Jeśli dziecko dalej się bawi lub po krótkim płaczu pozwala wychowawcom bez problemu je uspokoić, okres przystosowawczy można skrócić do około tygodnia.
    – Jeśli dziecko gwałtownie zareaguje na rozłąkę z rodzicem i nie może być uspokojone przez wychowawców, rodzic natychmiast wraca do pokoju. Zazwyczaj planowany jest wówczas okres adaptacji wynoszący 2-3 tygodnie.

Rozłąka z dzieckiem wydłużana jest powoli i stopniowo.
    
Faza III.  Faza stabilizacji
Na tym etapie wychowawcy zaczynają karmić, zmieniać lub bawić się z dzieckiem, budując w ten sposób relację zaufania. Towarzyszący rodzic schodzi na dalszy plan. Jeśli dziecko dobrze zareagowało na pierwszą próbę separacji, fazy separacji są teraz codziennie przedłużane. Jeśli pierwsza separacja była trudna, należy odczekać kilka dni, zanim nastąpi kolejna próba rozłąki.
    
Faza IV. Faza końcowa
W tej fazie rodzic lub opiekun nie pozostaje już z dzieckiem w przedszkolu, ale jest w pobliżu i można się z nimi skontaktować w każdej chwili, jeśli dziecko potrzebuje kogoś, kto się nim zajmie. Z każdym dniem wydłużany jest czas samodzielnego pobytu dziecka w przedszkolu, aż do momentu uzyskania pełnego wymiaru, na jaki zaplanowano opiekę przedszkolną.

Przedstawiony model adaptacji dziecka w przedszkolu ma za zadanie tworzyć ramy, natomiast należy pamiętać, że każde dziecko jest inne i może się okazać, że trzeba będzie go trochę zmodyfikować. Ważne, aby współpracować z wychowawcą i obserwować dziecko.

Niektóre dzieci od razu przystosowują się do nowego środowiska i aktywnie podchodzą do opiekunów i dzieci, inne potrzebują znacznie więcej czasu na oderwanie się od rodziców.

Sztywny model nie ma w tym przypadku sensu, służy raczej jako orientacja umożliwiająca indywidualną aklimatyzację bez stresu.

Wzajemne zaufanie i chęć współpracy są najważniejszymi warunkami harmonijnego przystosowania się do żłobka.

Trzymam kciuki za wszystkie maluchy i rodziców rozpoczynających przedszkolną przygodę.

Sylwia Golian

@sylwiagolian_