Selbstständigkeit czyli własna działalność gospodarcza na ternie Niemiec – jak to zrobić. Wielu Polaków przyjeżdżających do Niemiec lub już tu mieszkających postanawia się usamodzielnić i założyć własną działalność gospodarczą, tzw. Gewerbe. Jedną z najważniejszych przesłanek jest znajomość języka niemieckiego i to na poziomie urzędowym. Stąd moja rada na samym początku – należy znaleźć zaufaną osobę, która poprowadzi Państwa przez ten jakże ważny moment do własnej działalności.

Żeby zameldować Gewerbe musimy być najpierw zameldowani w Niemczech. Po prawidłowym zameldowaniu Gewerbe otrzymamy tzw. Gewerbeschein, czyli zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej.

Musimy też wiedzieć, że w zależności od branży, w jakiej chcemy działać, będą nam ewentualnie potrzebne urzędowe zgody, pozwolenia, koncesje (np. z urzędu budowlanego, urzędu do spraw zdrowia), jak również musimy wykazać się odpowiednimi kwalifikacjami. Niemcy są w tej tematyce dość restryktywni i mają wiele branży mocniej sformalizowanych niż ma to miejsce w Polsce. Wszelkie zgody i pozwolenia są zawsze płatne i należy je zawnioskować w odpowiednim do branży urzędzie przed dokonaniem zameldownia Gewerbe. Rozporządzenie regulujące prowadzenie działalności gospodarczej, czyli po niemiecku Gewerbeordnung, w § 14 daje podstawę jej prowadzenia, a w §§ 29  i następnych wskazuje nam jakie działalności podlegają obowiązkowi uzyskania zgody. Często jest to kwestia, którą należy szczegółowo wyjaśnić z urzędem wydającym zezwolenia, czy nasza planowana działalność mu podlega, czy nie.

Od m.in. takich zwodów jak rzemieślnicy, którzy mają obowiązek wpisania sie do tzw. Handwerksrolle, czyli spisu zawodów, prowadzonego przez Handwerkskammer izbę rzemieślniczą, w którym zostają wpisani wszyscy rzemieślnicy prowadzący swój zakład – wymaga się zezwolenia. Wpis następuje do Handwerksrolle A lub B1 lub B2, w zależności jakie rzemiosło wykonujemy, czy takie które wymaga Meisterbiriefu, czyli papierów mistrzowskich, czy też nie. Jeśli wymaga paiperów mistrzowskich, otrzymujemy tzw. Handwerkskarte, czyli kartę poświadczenia zawodu.

Właściwym urzędem niemieckim, który zajmuje się rejestracją samodzielnej działalności gospodarczej, jest tzw. Gewerbeamt, czyli urząd do spraw działalności gospodarczej lub Ordnungsamt. W zależności od landu należy sprawdzić, jak się taki urząd właściwy nazywa. Dla osób wykonujących tzw. wolne zawody, jak lekarze, archtekci, inżynierowie, artyści czy adwokaci, właściwe są ich izby i osoby te nie muszą się rejestrować w tym urzędzie, wystarczy, że zgłoszą swoją działalność w niemieckim urzędzie skarbowym, czyli Finanzamt, najpóźniej w ciągu miesiąca od jej rozpoczęcia. Osoby takie nie podlegają również podatkowi od działalności gospodarczej, czyli Gewerbesteuer.

Wykonywanie działalności gospodarczej, to każde samodzielne, nastawione na uzyskanie dochodu, powtarzające się czynności, jak np. handel, rzemiosło, prowadzenie gastronomii, usługi jak np. opieka czy sprzątanie. Jako osoby zakładające samodzielną działalność gospodarczą, nie wykonującymi wolnego zawodu, musimy zgłosić naszą działalność w formie Gewerbeanmeldung. Koszt zgłoszenia, to obecnie od 20-50,00 Euro, jeśli nie zachodzą żadne inne okoliczności specjalne. Zgłoszenia dokonuje się osobiście lub przez pełnomocnika, np. tłumacza. Opłatę uiszcza się gotówką lub kartą EC, karty kredytowe nie są akceptowane przez urzędy. Urzędem właściwym jest urząd w obrębie którego będzie miał siedzibę nasz zakład.

O zgłoszeniu naszej działalności zostaje w każdym przypadku powiadomiony Finanzamt oraz urząd do spraw kasy i podatków miejskich (Kassen- und Steueramt), a w zależności od rodzaju wykonywanej działalności, właściwe izby takie jak izba przemysłowo-handlowa (IHK), izba rzemieślnicza (Handwerkskammer), spółdzielnie zawodowe (Berufsgenossenschaften) itp., które zwrócą się do Państwa w celu pobrania swoich składek. Działalność gospodarczą należy zgłosić najlepiej zanim się zacznie ją wykonywać, bądź równocześnie z jej podjęciem, inaczej grożą Państwu kary w postaci Verwarngeld jeśli minęło ponad trzy miesiące od daty podjęcia działalności, a powyżej pół roku grozi to wszczęciem postępowania o wykroczenie, czyli Busgeldverfahren. 

Jako obywatele Unii Europejskiej nie potrzebujemy pozwolenia na pobyt w Niemczech i w ramach tzw. Freizugigkeiten możemy wykonywać działalność gospodarczą. Gewerbeamt może od nas żadać dodatkowych dokumentów wraz z tłumaczeniem na język niemiecki.

Prowadząc działalność gospodarczą jako tzw. Einzelunternehmer, czyli samodzielnie bez partnerów, podlegamy następującym podatkom: Einkommensteuer (podatek dochodowy), Gewerbesteuer (podatek od działalności gospodarczej) oraz Umsatzsteuer (podatek obrotowy). Musimy też posiadać ubezpieczenie chorobowe.

Musimy również wiedzieć i pamiętać, że sami reprezentujemy naszą firmę i sami odpowiadamy za jej zobowiązania, osobiście i bez ograniczeń, całym swoim majątkiem, także prywatnym. Oznacza to, że w przypadku długów, na ich spłatę będą przeznaczone również np. nasze mieszkanie własnościowe, czy inne nieruchomości jakie posiadamy, samochód, jak też ubezpieczenia na życie, akcje, obligacje, czy inne składniki naszego majątku prywatnego.

Do zameldowania samodzielnej działalności gospodarczej potrzebujemy: dowód osobisty lub paszport, aktualny meldunek o ile w dowodzie osobistym nie ma wskazanego adresu zameldowania. W Niemczech, inaczej niż w Polsce, istnieje nadal obowiązek meldunkowy, w przypadku zawodów rzemieślniczych lub im podobnych wpis do tzw. Handwerksrolle w danej izbie rzemieślniczej oraz pełnomocnictwo w przypadku, gdy np. nie znamy dobrze języka niemieckiego i konieczne jest posiadanie tłumacza.

Anna Golan, LL.M. / prawnik polsko-niemiecki

S&G Inkasso Köln/info@sg-inkasso.de

WG Rechtsberatung/annagolan@yahoo.com