Reakcja na błędy naszych dzieci w języku polskim to jedno z głównych pytań, które zdają sobie rodzice polskiego pochodzenia za granicą. Czy powinniśmy je poprawiać, kiedy mylnie używają jakiegoś słowa lub błędnie odmieniają wyrazy? Jeśli tak, to w jaki sposób? A jeśli nie, to dlaczego? Ta kwestia jest bardziej złożona niż mogłoby się wydawać. Odpowiedź zależy bowiem zarówno od osobowości dziecka, jak i od jego poziomu znajomości języka polskiego.

Najważniejsze?

Podstawową funkcją języka jest kontakt z drugą osobą. Ta funkcja zasługuje na szczególne podkreślenie w kontekście dzieci nabywających język polski jako drugi język. Do momentu, kiedy są one w stanie porozumieć się i przekazać informacje, na której ich zależy, główny cel komunikacji (treść) został osiągnięty. Poprawność językowa, czyli forma, z funkcjonalnego punktu widzenia jest drugorzędna.

Typy błędów

Wracając do błędów językowych popełnianych przez dzieci (i nie tylko). Wyróżniamy trzy rodzaje błędów: błędy związane ze słownictwem, z gramatyką (odmiana…) i z wymową. Wszystkie mogą zostać wyeliminowane przez zwiększony kontakt z językiem polskim. (Tak jest w przypadku dzieci mieszkających w Polsce. Z czasem popełniają coraz mniej błędów. Są w stanie same się poprawić, słuchając, jak mówią osoby wokół nich.)

Osobowość i poziom językowy dziecka

Reakcja na błędy w języku polskim zależy od osobowości i od poziomu językowego dziecka. Jeżeli dziecko jest perfekcjonistą i poprawianie błędów przez rodzica zniechęci je do mówienia po polsku raczej niż zmotywuje do postępów, nie poprawiajmy go. W przeciwnym bowiem razie dziecko może całkowicie zamknąć się na nasz ojczysty język. W związku ze znajomością języka: jeżeli dziecko mało mówi po polsku, poprawianie go może przynieść podobny efekt. Jeśli natomiast dziecko swobodnie posługuje się językiem polskim, sporadyczne poprawianie nie powinno wpłynąć na jego stosunek do języka. W razie wątpliwości warto zadać dziecku pytanie, czy życzy sobie czy nie być poprawianym.

A jeśli poprawiać?

Można „poprawiać” i „poprawiać”. Błędy w doborze słów wyeliminujemy, podając dziecku dodatkowe synonimy, proponując gry słowny, czytając mu / z nim, rozmawiając, włączając słuchowiska i filmy. Poprawna odmiana może przyjść w naturalny sposób, dzięki parafrazowaniu niektórych zdań dziecka, powtarzaniu za nim z użyciem poprawnej formy danego słowa. A wymowa? Wymowa zależy od wrażliwości słuchu na poszczególne dźwięki i układu artykulacji w gardle, które pozwalają ten dźwięk wydobyć. Im większy kontakt z językiem i częstsze posługiwanie się nim, tym wymowa staje się poprawniejsza.

Pamiętajmy, że w rozwoju języka mniejszościowego najważniejsze jest, żeby dziecko mówiło w nim. Poprawność językowa może stać się celem dopiero, kiedy dziecko osiągnie względną swobodę posługiwania się językiem polskim. Na czym bardziej nam zależy: na formie czy na treści? Treść bez formy obroni się, forma bez treści raczej nie.

Rodziców potrzebujących konkretnych wskazówek zapraszam do obejrzenia wideo na temat poprawiania błędów u dzieci dwujęzycznych: https://youtu.be/QPqnLAJn5ZU

Anna JACHIM

Coach dwujęzycznego i dwukulturowego wychowania

Autorka bloga: https://bilingual-kid.com

Wsparcie dla rodziców (poprzedzone bezpłatną rozmową online): https://bilingual-kid.com/program-wsparcia-dla-dwujezycznych-rodzin/