Kwestia tożsamości jest ważnym zagadnieniem (nie tylko) w rozwoju w dwu- lub wielojęzycznym kontekście. Kiedy jednak mamy do czynienia z dwoma (lub więcej) językami, proces ten staje się bardziej złożony ze względu na obecność większej ilości czynników (kulturowych, społecznych…), z którymi dziecko potrzebuje sobie poradzić. Szczególnie, że najczęściej nie są one jednakowo obecne ani dostępne. Zdarza się bowiem, że jedna kultura dominuje inne, także w rodzinach starających się zachować między nimi równowagę. Dlatego też proces kształtowania się dwu/wielokulturowej tożsamości wymaga od dziecka więcej zaangażowania, a co za tym idzie: więcej wysiłku.

Kształtowanie się tożsamości

Czym jest tożsamość? Według najbardziej przystępnej definicji, jest to reprezentacja własnej osoby przez każdego z nas z perspektywy naszej odrębności i unikalności w stosunku do innych. Kształtuje się ona od pierwszych chwil życia, a środowisko i kultura, w której dziecko się rozwija, mają na nią fundamentalny wpływ, podobnie jak interakcje z rodzicami i innymi bliskimi osobami. Dzieci obserwują, naśladują, przyswajają pewne wzorce i wartości lub odrzucają je. Zdobywane doświadczenia dostarczają dziecku zarówno wiedzy o samym sobie, jak i o otaczającym je świecie.

Skąd pochodzę?

Jednym z ważniejszych elementów niezbędnych do harmonijnego kształtowania własnej tożsamości jest pytanie „Skąd pochodzę?”. Trudno jest zrozumieć, kim się jest, nie znając swoich korzeni. Nie chodzi zresztą jedynie o pobieżne poznanie, ale o możliwość dogłębnego dotarcia do nich. To dużo więcej niż rodzinna historia opowiedziana przy pomocy kilku zdjęć. Żeby zrozumieć, kim jestem, potrzebujemy zrozumieć, kim są nasi rodzice (także dziadkowie). W jaki sposób zostali wychowani, dlaczego reagują tak, a nie inaczej, z czego wynika ich wrażliwość, światopogląd, wartości. Krótko mówiąc, konieczne jest dotarcie do ich kultury, a dostęp do niej możliwy jest jedynie przy pomocy języka rodziców.

Punkty odniesienia

Oczywiście, zawsze możemy poznawać inne kultury, bez znajomości języków. „Inne kultury”, ale nie nasze. Nie tylko nie poznamy ich tak samo dogłębnie, ale i nie przywiążemy się do nich w równie emocjonalny sposób. Bez języka trudno jest przyswoić sobie jakąkolwiek kulturę, żeby w końcu uważać ją za swoją.

Dziecko potrzebuje znaleźć w każdej ze swoich kultur własne „punkty orientacyjne”, żeby zrozumieć kim jest, zrozumieć swoich bliskich i ich sposób bycia. Poprzez odkrywanie kulturowych i społecznych odniesień rodziców oraz tych, wśród których się wychowuje, dziecko kształtuje swoją tożsamość. Dzięki temu zaczyna być zdolne do ustosunkowania się do otoczenia, odróżnienia od innych, a tym samym potwierdzenia swojej własnej osobowości.

Anna Jachim

Coach dwujęzycznego i dwukulturowego wychowania

Autorka bloga: https://bilingual-kid.com

Wsparcie dla rodziców (poprzedzone bezpłatną rozmową online): https://bilingual-kid.com/program-wsparcia-dla-dwujezycznych-rodzin/