Naturalna dwujęzyczność: determinująca rola rodzica
Rodzice często zadają mi pytanie, jaki czynnik odgrywa największą rolę w opanowaniu języka mniejszościowego* (inaczej: języka ojczystego, rodzinnego lub pochodzenia rodzica) przez wielojęzyczne dzieci. Odpowiedź jest prosta i jednoznaczna: rodzic. Potwierdzają ją badania, między innymi, Annick De Houwer, belgijskiej językoznawczyni. Rodzic ma kluczowe znaczenie w nabywaniu przez dziecko języka mniejszościowego. Wpływa on bowiem zarówno na stosunek jak i na samą znajomość języka u swojego dziecka.
Dlaczego rola rodzica jest w dwujęzycznym wychowaniu najważniejsza?
Rodzic jest osobą, która może zapewnić dziecku regularny kontakt z językiem mniejszościowym (w naszym wypadku polskim). Według językoznawców potrzeba co najmniej 30% aktywnego czasu (co w przypadku dzieci oznacza około 30 godzin) spędzonego w danym języku, żeby dziecko nauczyło się nim władać.
Następnie, kontakty z rodzicem (w przeciwieństwie do przedszkola) odbywają się w kontekście indywidualnym. Dzięki temu są one intensywniejsze i bogatsze, gdyż uwaga rodzica może być pełna i wyłączna.
Pamiętajmy także, że dziecko łączy z rodzicem emocjonalna więź. Sprawia ona, że przekazywany język nie jest „jakimś tam językiem”, ale jest językiem rodzica w swoim kontekście rodzinnym, uczuciowym i kulturowym.
Oczywiście sama osoba rodzica nie wystarczy. Sukces w przekazywaniu języka mniejszościowego zależy od jego zaangażowania i motywacji, które przejawiają się w dyspozycyjności, w poświęcanym dziecku czasie, a także kreatywności, umiejętności improwizacji i dostosowania się do sytuacji.
Przekazywanie języka raczej niż nauka
Podobnie jak dziecko (w młodszym wieku) nabywa swój drugi język, podobnie rodzic przekazuje mu go, a nie uczy. Różnica może wydać się błaha, lecz wcale taka nie jest.
Przekazywanie języka ojczystego jest częścią wychowania, jakie ofiarujemy naszym dzieciom. Nie siadamy bowiem z nimi każdego dnia o wyznaczonej godzinie, zapowiadając: „czas na lekcję polskiego”. Nasz język jest obecny w życiu dziecka na co dzień w naturalny sposób, podobnie jak rozmowy, wspólny śmiech, czułość, czas, uwaga, troska… To jeden z elementów naszej relacji z dzieckiem. Dzielimy się z nim naszą kulturą, umożliwiamy mu poznanie i zrozumienie naszej tożsamości. Na tym właśnie, według mnie, polega przekazywanie języka: na bliskości, obecności, regularności i wzmacnianiu więzi.
Wsparcie dla rodziców
Każdy rodzic podchodzi do wychowania dzieci na swój własny sposób, zdeterminowany w dużym stopniu doświadczeniem wyniesionym z domu. Z pracy z rodzicami wiem, że jednym jest łatwiej, innym trudniej „wpisać” przekazywanie języka mniejszościowego w codzienne życie. Brak czasu, różne priorytety, rutyna, zmęczenie… sprawiają, że kwestia języka rodzinnego często schodzi na drugi plan.
Dlatego właśnie proponuję indywidualne wsparcie w dwujęzycznym wychowaniu rodzicom mającym trudności w przekazaniu dzieciom języka mniejszościowego. Polega ono na regularnych sesjach online, podczas których wspólnie analizujemy przyczyny trudności, reakcje i zachowania dziecka. Następnie sugeruję rodzicowi odpowiednie zajęcia dostosowane do poziomu języka dziecka, jego osobowości i kontekstu rodzinnego. Dotyczą one nie tylko znajomości języka, ale także kultury, tożsamości i relacji z rodzicem. Rodzice zainteresowani programem wsparcia zaproszeni się do bezpłatnej rozmowy online.
Język mniejszościowy sposobnością na pogłębienie więzi
Znajomość języka polskiego naszych dzieci leży w naszych rękach. Spójrzmy na to jak na wspaniałą sposobność, która ma pozytywny wpływ na naszą wzajemną relację. Potrzeba kontaktu dziecka z językiem polskim okazuje się skuteczną motywacją do spędzania z nim większej ilości czasu na rozmowach, zabawach, wspólnych zajęciach… Dzięki temu więź rodzica z dzieckiem wzbogaca się i pogłębia. Jest to kwestia nastawienia, a nastawienie zaś ma ogromny wpływ na powodzenie podjętych przedsięwziąć. A czy wielojęzyczne wychowanie nie jest jednym z najbardziej nadzwyczajnych przedsięwzięć, jakich może doświadczyć rodzina?
* Język mniejszościowy : język rodzica lub rodziców, który nie jest językiem kraju, który dana rodzina zamieszkuje (w przeciwieństwie do języka większościowego).
Anna Jachim, coach dwujęzycznego i dwukulturowego wychowania, specjalizująca się we wspieraniu rodziców w przekazywaniu dzieciom języków mniejszościowych (np. polskiego), autorka książki dla dzieci wielokulturowych i dwóch blogów o wielojęzycznym wychowaniu. Od ponad 20 lat mieszka we Francji. W ostatnich trzech latach pomogła ponad 165 rodzinom 23 narodowości w 17 krajach.
Blog po polsku: https://bilingual-kid.com/
Link do podkreślonego tekstu:
Zdjęcia: Pexel
