Często spotykam się z pytaniem, czy istnieje wiek krytyczny, poza którym dziecko będzie miało trudności w nabywaniu języka rodziców (mniejszościowego). Wynika ono z dużej ilości publikacji promujących dwujęzyczność wczesną. „Im wcześniej, tym lepiej” (albo raczej łatwiej) sprawia, że rodzice, których dzieci nie mówią biegle w języku mniejszościowym, zaczynają wątpić, czy kiedykolwiek opanują one ojczysty język rodziców.

Mam jeszcze czas?

Istnieje wiele powodów, dla których niektórzy rodzice decydują się nie wprowadzać języka mniejszościowego od maleńkiego. Może to być związane z chęcią ułatwienia dziecku integracji z rówieśnikami. Albo z niepokojem nadmiarem bodźców dla dziecka, lub po prostu radami rodziny, wychowawców, pediatrów… Następnie, rodzic zdaje sobie sprawę z tego, że czas mija, a dziecko wciąż nie rozumie swojego języka mniejszościowego. Pojawia się pytanie: czy nie jest za późno? Ile czasu mi jeszcze zostało?

Skąd pojęcie „wieku krytycznego”?

Pojęcie wieku krytycznego w rozwoju dwujęzyczności zostało rozpowszechnione przez francuskiego językoznawcę Claude’a Hagege’a. Według niego nabywanie, czy już nauka, języka rodzica zaczyna komplikować się w wieku nastoletnim. Za tę granicę uznał wiek około jedenastego roku życia. W swojej argumentacji przytacza on następujące obserwacje. W wieku nastoletnim dziecko zaczyna spędzać coraz mniej czasu z rodzicami, a coraz więcej z rówieśnikami. Automatycznie zmniejsza to możliwość kontaktu z językiem mniejszościowym. Ponadto, dzieci szukają przynależności do grupy, w której nie chcą się wyróżniać. Dodatkowy język rodzinny może być postrzegany jako element wyróżniający. Jednocześnie zmieniają się zainteresowania dziecka. Nauka języka okazuje się mniej atrakcyjna niż była ona we wcześniejszych latach.

Dochodzi do tego kwestia ucha językowego, czyli wrażliwości na nowe głoski czy fonemy, i trudność w ich wymowie ze względu na ukształtowane już w artykulacje w aparacie mowy.

Trudniej nie znaczy nimożliwe

Nawet jeśli w miarę upływu czasu przekazywanie dziecku języka mniejszościowego okazuje się trudniejsze, nie znaczy to, że jest ono niemożliwe. Należy jednak stworzyć ku temu sprzyjające warunki, co wymaga dodatkowego wysiłku. Ilość czasu spędzanego z dzieckiem i jego zainteresowania odgrywają tu kluczową rolę. Pamiętajmy, że nowych języków możemy uczyć się przez całe życie. Nie istnieje tutaj żadna granica wiekowa. Jedyną różnicą może być postrzeganie języka przez dziecko polegająca na rozróżnianiu języka własnego/ ojczystego /rodzinnego i „obcego” /drugiego.

Anna JACHIM

Coach dwujęzycznego i dwukulturowego wychowania

Autorka bloga: https://bilingual-kid.com

Wsparcie dla rodziców (poprzedzone bezpłatną rozmową online): https://bilingual-kid.com/program-wsparcia-dla-dwujezycznych-rodzin/