Czy słyszeliście o zjawisku „fasady językowej”? Problem ten dotyczy coraz większej liczby osób.
Głównym powodem jest znaczny czas spędzany przed ekranami oraz mniejsza ilość bezpośrednich
kontaktów z rówieśnikami. Kiedy do tego dodamy jeden lub dwa dodatkowe języki, sytuacja może
stać się naprawdę skomplikowana. W poniższym tekście omówię zjawisko językowej fasady zarówno
w kontekście języka większościowego, jak i mniejszościowego dziecka.
Czym jest fasada językowa?
Koncepcja językowej fasady została spopularyzowana przez profesora Jima Cumminsa z
Uniwersytetu w Toronto. Odnosi się ona do sposobu komunikacji, który na pierwszy rzut oka wydaje
się poprawnie rozwinięty, ale w rzeczywistości umożliwia jedynie proste wymiany zdań i uwag. Takie
pozorne opanowanie języka ukrywa brak umiejętności korzystania z bardziej abstrakcyjnych i
złożonych funkcji językowych.
Fasada językowa w języku polskim / mniejszościowym
Językowa fasada w języku mniejszościowym, na przykład w polskim, pojawia się najczęściej, gdy
kontakt dziecka z tym językiem jest niewystarczający. Dziecko może aktywnie używać polskiego w
codziennych sytuacjach, ale nie rozwija pełnej dwujęzyczności. To paradoksalne: dziecko mówi po
polsku, ale jego umiejętności językowe są niedostatecznie rozwinięte. Powodem może być to, że
potrzebuje używać polskiego do komunikacji z rodzicami lub dziadkami, którzy słabo znają język
większościowy. Jednak nie stymulują oni odpowiednio rozwoju języka u dziecka, prowadząc tylko
najprostsze rozmowy lub spędzając z nim zbyt mało czasu.
Fasada językowa w języku większościowym
Jednakże językowa fasada może również wystąpić w języku większościowym. Przyjmuje się, że za
podstawowy rozwój języka odpowiedzialni są rodzice, a nie szkoła. Kiedy dziecko zaczyna
uczęszczać do szkoły, powinno być w stanie nie tylko się komunikować, ale także opisywać, pytać i
wyjaśniać różne zjawiska. Jeśli język rodzinny jest dobrze rozwinięty, język większościowy także się
rozwija. Problemy pojawiają się, gdy dziecko słabo zna zarówno język mniejszościowy, jak i
większościowy, co wpływa nie tylko na niepoprawne wysławianie się, ale także na cały proces
myślowy, który nie może się w pełni rozwijać.
Chociaż jeden język dobrze rozwinięty
Niezależnie od liczby języków, w jakich dziecko się wychowuje, ważne jest, aby opanowało chociaż
jeden z nich na poziomie natywnym. Oznacza to poziom, który umożliwia wyrażanie uczuć,
sprzeciwu, wątpliwości, argumentowanie, bronienie własnego zdania i zadawanie pytań. Zbyt często
dzieci, które nie powinny mieć problemów z rozwojem mowy, posługują się językiem w sposób
niedostatecznie rozwinięty. Używają ciągle tych samych słów czy struktur, nie potrafią wyrazić
swoich myśli i często rezygnują z głębszej komunikacji z otoczeniem.
Anna JACHIM
Coach dwujęzycznego i dwukulturowego wychowania
Autorka bloga: https://bilingual-kid.com
Wsparcie dla rodziców (poprzedzone bezpłatną rozmową online): https://bilingual-kid.com/program-